یک ماه دارو خوردم ولی تا قطعش کردم علائمم برگشت | چرا داروهای تجویز شده برای ADHD باید طولانی‌مدت مصرف شود؟
اختلال کم‌توجهی ـ بیش‌فعالی (ADHD) یکی از شایع‌ترین اختلالاتی است که در دوران کودکی آغاز می‌شود و در بسیاری از موارد تا بزرگسالی ادامه می‌یابد. درمان این اختلال معمولاً ترکیبی از روان‌درمانی، آموزش مهارت‌های رفتاری و مصرف دارو است.
بازگشت علائم پس از قطع دارو پدیده‌ای طبیعی و قابل‌پیش‌بینی است .
داروهای درمان ADHD علائم را کنترل می‌کنند، نه اینکه علت اصلی اختلال را درمان کنند. به بیان ساده‌تر، دارو مانند یک عینک برای مغز عمل می‌کند؛ تا زمانی که از آن استفاده شود، تمرکز، کنترل هیجان و توانایی برنامه‌ریزی بهبود می‌یابد، اما پس از قطع ناگهانی دارو، مغز دوباره به همان الگوی اولیه بازمی‌گردد.
بنابراین، بازگشت علائم پس از قطع دارو به معنای «وابستگی» یا «اعتیاد» نیست، بلکه نتیجه طبیعی توقف اثر دارو بر سیستم عصبی است.
چرا مصرف داروی ADHD معمولاً طولانی‌مدت است؟
درمان ADHD فرآیندی کوتاه‌مدت نیست. مغز افراد مبتلا به این اختلال تفاوت‌های ساختاری و شیمیایی مشخصی در نواحی مربوط به تمرکز، تصمیم‌گیری و کنترل تکانه دارد. داروها با متعادل‌سازی سطح انتقال‌دهنده‌های عصبی مانند دوپامین و نورآدرنالین کمک می‌کنند تا این عملکردها به سطح طبیعی نزدیک شوند.
به همین دلیل، بسیاری از بیماران نیاز دارند دارو را برای ماه‌ها یا حتی سال‌ها ادامه دهند تا عملکرد تحصیلی، شغلی و اجتماعی‌شان در سطح مطلوب حفظ شود.
آیا می‌توان داروی ADHD را به مرور قطع کرد؟
بله، اما تنها تحت نظر پزشک متخصص. در برخی موارد، زمانی که فرد به مهارت‌های رفتاری و شناختی لازم دست پیدا می‌کند، ممکن است دوز دارو کاهش یابد یا فواصل مصرف تغییر کند. پزشک معمولاً این فرایند را به‌صورت تدریجی انجام می‌دهد تا مغز فرصت تطبیق پیدا کند.
قطع ناگهانی دارو میتواند باعث بازگشت شدید علائم، اضطراب، تحریک‌پذیری یا کاهش تمرکز شود.
نقش درمان‌های غیردارویی در کنترل طولانی‌مدت ADHD
در کنار دارو، استفاده از درمان‌های غیردارویی نقش کلیدی دارد. رفتاردرمانی شناختی (CBT)، آموزش مهارت‌های سازمان‌دهی و زمان‌بندی، و مشاوره خانواده به بیماران کمک می‌کند تا راهکارهای پایدارتری برای مدیریت علائم پیدا کنند.
ترکیب این روش‌ها با مصرف منظم دارو باعث می‌شود وابستگی به دارو کمتر و کیفیت زندگی بیشتر شود.
آیا داروی ADHD اعتیادآور است؟
یکی از نگرانی‌های رایج، احتمال وابستگی به داروهای محرک است. واقعیت این است که اگر دارو تحت تجویز پزشک و زیر نظر داروساز و با دوز کنترل‌شده مصرف شود، احتمال اعتیاد بسیار پایین است.
وابستگی روانی معمولاً در مصرف خودسرانه، افزایش خودسر دوز، یا استفاده بدون نسخه دیده می‌شود.
چه زمانی باید با پزشک مشورت کرد؟
اگر پس از قطع دارو احساس کردید تمرکزتان افت کرده، بی‌قراری و حواس‌پرتی بازگشته یا عملکرد روزمره‌تان کاهش یافته است، حتماً با روانپزشک خود مشورت کنید. پزشک میتواند بر اساس شرایط شما تصمیم بگیرد که آیا لازم است درمان از سر گرفته شود یا روش‌های مکمل اضافه گردد.
جمع‌بندی
بازگشت علائم ADHD پس از قطع دارو به معنای شکست درمان نیست، بلکه نشانه‌ای از نیاز مغز به حمایت مداوم دارویی است.
درمان مؤثر ADHD معمولاً بلندمدت و چندوجهی است؛ ترکیبی از دارو، روان‌درمانی، آموزش مهارت‌های رفتاری و حمایت خانواده.
پس اگر شما یا فرزندتان پس از قطع دارو شاهد بازگشت علائم بوده‌اید، نگران نباشید؛ این موضوع طبیعی است و با تنظیم مجدد برنامه درمانی می‌توان به تعادل رسید.
تنظیم مجدد دارو باید توسط یک روانپزشک صورت بگیرد و میتوانید با مشورت یک داروساز و دریافت مشاوره دارویی عوارض مصرف دارو را به حداقل برسانید.
