🔬 اهمیت علمی و بالینی این دوره:

در شرایط بحران‌زا مانند جنگ، مهاجرت اجباری، آوارگی یا تنش‌های جمعی، کودکان به‌شدت در معرض آسیب‌های روان‌شناختی هستند. تحقیقات حوزه روان‌شناسی رشد، علوم اعصاب و سلامت روان کودک نشان داده‌اند که تجارب شدید استرس‌زا در کودکی می‌توانند مسیر رشد مغز، هیجانات، عملکرد شناختی و دلبستگی‌های بین‌فردی را برای سال‌ها تحت تأثیر قرار دهند.

با این حال، زمان مداخله، کیفیت پاسخ درمانگر، و مهارت‌های تنظیم هیجان در روزها و هفته‌های ابتدایی بحران، نقش حیاتی در پیشگیری از اختلالات مزمن مانند PTSD، افسردگی، اضطراب جدایی و اختلالات رفتاری دارند.

این دوره به‌طور اختصاصی طراحی شده است تا روان‌شناسان، مشاوران و درمانگران کودک و نوجوان را به ابزارهای ضروری برای:

شناسایی دقیق آسیب‌های روانی در بستر بحران،

اجرای مداخلات کوتاه‌مدت و اثربخش،

و حمایت حرفه‌ای از خانواده و نظام‌های حمایتی کودک مجهز کند.

هدف ما، ایجاد یک خط مقدم علمی و اخلاقی برای مراقبت از روان کودکانی است که صدای‌شان در بحران شنیده نمی‌شود.

در این دوره:

🔸 در جلسات اولیه، تمرکز بر تثبیت روانی و مداخلات حمایتی برای کاهش علائم PTSD خواهد بود. 🔸 سپس، در فرآیند تنظیم هیجانی، آموزش مهارت‌های روایت‌سازی، تصویرسازی و معنا بخشی به کودک کمک می‌کند تا امکان شکل‌گیری بذرهای رشد پس از سانحه (PTG)

به رسم 🌱رویش جوانه🌱 کاشته و بارور شود.

🔹 درمانگرانی که به هر دو بعد آسیب و رشد توجه دارند، می‌توانند حمایت جامع‌تر، علمی‌تر و اخلاق‌مدارتری از کودک ارائه دهند.

بدانیم که:

۱. PTSD | Post-Traumatic Stress Disorder

تعریف: PTSD اختلالی است که در پی تجربه‌ی یک یا چند رویداد آسیب‌زا (جنگ، انفجار، تجاوز، زلزله، مهاجرت اجباری، سوگ ناگهانی و…) به وجود می‌آید. این اختلال در کودکان و نوجوانان ممکن است به شکل‌های متنوعی بروز یابد و اگر زود تشخیص داده نشود، بر رشد روانی–عاطفی آن‌ها اثرات پایدار می‌گذارد.

نشانه‌های اصلی در کودکان و نوجوانان:

بازنمایی مکرر رویداد (در بازی، خواب یا نقاشی)

ترس‌ شدید، اضطراب جدایی، سکوت طولانی یا شب‌ادراری

تحریک‌پذیری، پرخاشگری یا انجماد هیجانی

اجتناب از مکان‌ها یا افراد مرتبط با سانحه

احساس بی‌پناهی، گناه یا بی‌ارزشی

نکته: PTSD در کودکان اغلب با اختلالات دیگر مانند بیش‌فعالی، افسردگی یا اختلال یادگیری اشتباه گرفته می‌شود و نیاز به غربالگری دقیق دارد.

🌱 ۲. PTG | Post-Traumatic Growth

تعریف: رشد پس از سانحه به تغییرات روان‌شناختی مثبت در پی تجربه‌ی یک رویداد بحرانی یا آسیب‌زا اشاره دارد. برخلاف PTSD که بر ناتوانی تمرکز دارد، PTG بر ظرفیت‌های درونی‌سازی معنا، تاب‌آوری، و بازسازی شخصی تأکید می‌کند.

نشانه‌ها و ابعاد رشد پس از سانحه:

احساس قوی‌تر شدن درونی

رشد معنوی یا دینی

افزایش همدلی و توجه به دیگران

تغییر در اولویت‌های زندگی

تقویت روابط خانوادگی و دوستی

در کودکان و نوجوانان: هرچند ادبیات PTG بیشتر درباره بزرگسالان است، اما در صورت وجود حمایت ایمن از سوی والد، درمانگر و محیط آموزشی، بسیاری از کودکان می‌توانند به بازسازی مثبت از تجربه دردناک دست یابند.