درمان یکپارچه فراتشخیصی
(Unified Transdiagnostic Treatment):
درمان یکپارچه فراتشخیصی یک رویکرد نوین در علم روانشناسی و روان‌پزشکی است که به جای تمرکز بر تشخیص‌های جداگانه (مانند اضطراب یا افسردگی)، بر فرآیندهای زیربنایی مشترک در اختلالات روانی تمرکز می‌کند. این روش با شناسایی عوامل مشترک در اختلالات (مانند مشکلات تنظیم هیجان، اجتناب رفتاری یا تفکرات منفی) به درمان جامع‌تری می‌پردازد. هدف اصلی این رویکرد، افزایش انعطاف‌پذیری هیجانی، بهبود توانایی‌های تنظیم هیجان، و کاهش اثرات منفی بر زندگی روزمره است.
این درمان نه‌تنها برای کاهش شدت علائم اختلالات روانی مؤثر است، بلکه به بهبود عملکرد روزانه و کیفیت زندگی مراجعین نیز کمک می‌کند.
ابزارهای OASIS و ODSIS به ترتیب شامل مجموعه‌ای از سوالات هستند که شدت و تأثیر اضطراب و افسردگی را ارزیابی می‌کنند. در زیر به ساختار کلی هر کدام اشاره می
معرفی مقیاس‌های OASIS و ODSIS:
برای ارزیابی اثربخشی درمان‌های فراتشخیصی و بررسی تغییرات در شدت اضطراب و افسردگی، مقیاس‌های کوتاه و استانداردی طراحی شده‌اند که در هر دو زمینه بالین و پژوهش کاربرد گسترده دارند:
۱٫ مقیاس OASIS (Overall Anxiety Severity and Impairment Scale):
این مقیاس برای سنجش شدت اضطراب و تأثیر آن بر عملکرد روزانه طراحی شده است. ویژگی‌های کلیدی:
– کاربرد بالینی:
– ارزیابی اولیه اضطراب در مراجعین.
– پایش تغییرات اضطراب در طول جلسات درمان.
– شناسایی میزان اجتناب رفتاری مرتبط با اضطراب.
– کاربرد پژوهشی:
– ارزیابی اثربخشی درمان‌های فراتشخیصی یا مداخلات خاص برای اضطراب.
– استفاده در مطالعات گسترده با نمونه‌های بالا به دلیل سادگی و سرعت تکمیل.
۲٫ مقیاس ODSIS (Overall Depression Severity and Impairment Scale):
این مقیاس شدت افسردگی و اثرات آن بر زندگی روزمره را ارزیابی می‌کند. ویژگی‌های کلیدی:
– کاربرد بالینی:
– کمک به درمانگران در شناسایی شدت افسردگی.
– پایش تغییرات علائم افسردگی در طی درمان.
– ارزیابی میزان تأثیر افسردگی بر توانایی‌های فردی و اجتماعی.
– کاربرد پژوهشی:
– بررسی نتایج مداخلات درمانی بر کاهش علائم افسردگی.
– استفاده در پژوهش‌های مرتبط با درمان‌های دارویی یا روان‌شناختی.
—
مزایای استفاده از این مقیاس‌ها:
– کوتاه و ساده برای تکمیل توسط مراجعین.
– قابلیت استفاده در محیط‌های بالینی و پژوهشی.
– ابزارهای استاندارد، معتبر و دارای پشتوانه علمی قوی.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
مقیاس OASIS
(Overall Anxiety Severity and Impairment Scale)
هر سوال در این مقیاس از ۰ (کمترین) تا ۴ (بیشترین) نمره‌گذاری می‌شود.
۱٫ در هفته گذشته، چقدر اضطراب یا نگرانی را تجربه کرده‌اید؟
۰: اصلاً
۱: کمی
۲: گاهی
۳: بیشتر وقت‌ها
۴: تقریباً همیشه
۲٫ در هفته گذشته، اضطراب یا نگرانی‌تان چقدر در موقعیت‌های مختلف ظاهر شده است؟
۰: هیچ
۱: در یک یا دو موقعیت
۲: در چند موقعیت
۳: در بیشتر موقعیت‌ها
۴: در همه موقعیت‌ها
۳٫ در هفته گذشته، چقدر از موقعیت‌هایی که اضطراب‌آور بوده‌اند، اجتناب کرده‌اید؟
۰: هیچ
۱: کمی
۲: گاهی
۳: بیشتر وقت‌ها
۴: همیشه
۴٫ اضطراب شما در هفته گذشته چقدر بر توانایی‌تان برای انجام فعالیت‌های روزانه تأثیر گذاشته است؟
۰: اصلاً تأثیر نداشته
۱: کمی تأثیر داشته
۲: تأثیر متوسطی داشته
۳: تأثیر زیادی داشته
۴: به‌شدت تأثیر گذاشته
۵٫ چقدر از اضطراب یا نگرانی‌تان در هفته گذشته احساس ناراحتی کرده‌اید؟
۰: اصلاً
۱: کمی
۲: متوسط
۳: زیاد
۴: خیلی زیاد
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
مقیاس ODSIS
(Overall Depression Severity and Impairment Scale)
این مقیاس‌ها به‌عنوان ابزارهایی مؤثر برای سنجش تغییرات در درمان‌های فراتشخیصی شناخته شده‌اند و به متخصصان کمک می‌کنند تا مداخلات دقیق‌تر و مؤثرتری ارائه دهند.
این مقیاس نیز شامل ۵ سوال است که هر کدام از ۰ تا ۴ نمره می‌گیرند. نمره کل نیز با جمع نمرات سوالات به دست می‌آید.
۱٫ در هفته گذشته، چقدر احساس غم، ناراحتی یا افسردگی کرده‌اید؟
۰: اصلاً
۱: کمی
۲: گاهی
۳: بیشتر وقت‌ها
۴: تقریباً همیشه
۲٫ در هفته گذشته، چقدر در لذت بردن از فعالیت‌ها مشکل داشته‌اید؟
۰: اصلاً مشکلی نداشته‌ام
۱: کمی مشکل داشته‌ام
۲: مشکل متوسطی داشته‌ام
۳: خیلی مشکل داشته‌ام
۴: کاملاً ناتوان بوده
۳٫ افسردگی شما در هفته گذشته چقدر بر توانایی‌تان برای انجام فعالیت‌های روزانه تأثیر گذاشته است؟
۰: اصلاً تأثیر نداشته
۱: کمی تأثیر داشته
۲: تأثیر متوسطی داشته
۳: تأثیر زیادی داشته
۴: به‌شدت تأثیر گذاشته
۴٫ در هفته گذشته، چقدر به دلیل افسردگی از انجام فعالیت‌های اجتماعی یا شخصی اجتناب کرده‌اید؟
۰: اصلاً
۱: کمی
۲: گاهی
۳: بیشتر وقت‌ها
۴: همیشه
۵٫ چقدر از افسردگی‌تان در هفته گذشته احساس ناراحتی کرده‌اید؟
۰: اصلاً
۱: کمی
۲: متوسط
۳: زیاد
۴: خیلی زیاد
تفسیر نمرات:
نمره کل بین ۰ تا ۲۰ است.
نمرات بالاتر نشان‌دهنده شدت بیشتر اضطراب یا افسردگی و نیاز به مداخله درمانی است.
- ۰ تا ۷: خفیف یا بدون مشکل
- ۸ تا ۱۴: متوسط، نیاز به توجه و بررسی بیشتر
- ۱۵ تا ۲۰: شدید، نیاز به مداخله تخصصی
نکات مهم:
- در صورت کسب نمرات بالا در هر یک از مقیاس‌ها، مراجعه به یک متخصص سلامت روان (روانشناس یا روان‌پزشک) توصیه می‌شود.
- این مقیاس‌ها به‌عنوان ابزارهای کمکی هستند و تشخیص نهایی باید توسط متخصص صورت گیرد.
استفاده از این ابزارها می‌تواند اولین گام برای بهبود وضعیت روانی باشد و مسیر درمان را روشن‌تر کند.
